Модун Эр Соҕотох - стр.034

Тоҕус үрэх баһын торҕороннор, Хаан-сүөл баайы ханыылааннар, Хантан да, туох да кэлбэккэ [олордохторуна], Хаҥкыйар хаалдьыгар дылы Харыады маҥаас аттаах Харыадьылаан Бэргэн, Күн-түүн аайы сүгүннэммэккэ, Иҥиирин тыаһа Иистэнэр массыына тыаһын курдук Лиһигирии кыынньан, Быччыҥын иҥиирэ Дьороххой балык курдук Сүүрэлии оонньоон, Бу киһи Сатаан сылдьыбат кутталламмыта. Ол гынан Өр бириэмэҕэ сылдьыбытын кэнниттэн, Инискэннээх илин халлаан Истиэнэтин аннын диэккиттэн Илигириир тыал тыалыран Илигирэтэн киирэн барбыта. Ол кэнниттэн Киэҥ халлаан өҥө Кыһыл эбир түһэн кээспитин Кэлин өттүгэр, Дьэс алтан күөһү Түҥнэри ууран кээспит курдук Кытара убайан хаалбытын Кэлин өттүттэн Өйдөөн-дьүүллээн көрбүтэ; Үлүскэннээх үрдүк маҥан халлаан Үрдэ дьөлө ыстанарга дылы гыммыта да, Үс кыталык көтөр Үрдүнэн көтөн тэлээрэ сылдьан, Суманнык диэн саҥалаах, Ситинник диэн кэпсэллээх Буола сылдьыбыттар эбит. (Ноо!) (Кыталыктар:) «Дом силик, дом буоллунууй, Айхалбына дьаралык Хаҥкыйбалыыр хаалдьыгар дылы Харыадылыыр маҥаас аттаах Харыадьылаан Бэргэни Үөһээҥи айыыларыҥ ыныраллар.	по верховьям девяти рек процветая, несметные богатства наживая, никем не притесняемые, они жили. Вдруг Харыаджылаан Бэргэн, владеющий черным конем с белою головой до изгиба шеи, днем и ночью покоя лишился, его сухожилия, подобно швейной машинке, стали стучать-трещать, мышцы его, подобно щурятам, стали сновать-играть — этот человек беспокойным, неистовым стал. Когда он вот так, сдерживая себя, долгое время жил, из-под свода восточного неба легкий ветер повеял. После этого широкое небо красной рябью покрылось, потом — будто опрокинутый медно-красный котел, красным заревом заполыхало, после этого, если внимательно приглядеться: у высокого грозного белого неба будто бы верх разверзся — оттуда три стерха спустились и, над ними на крыльях паря, вот такими словами заговорили, вот такие речи повели, оказывается. (Ноо!) (Стерхи:) "Дом силик, дом, пусть будет! Тебя приветствуем, Харыаджылаан Бэргэн, владеющий черным конем с белою головой до изгиба шеи, тебя верхние айыы призывают.
Онно баҕас бараҥҥын, Кэпсэтээхтиир үһүгүн. Эйиэхэҥ аналлаах Дьахтар баҕас киһини Сурукка суруйан, Олороллор үһү, нойоон, Бэрт түргэнник Тиийэ охсуоҥ үһү», — диэннэр, Үс кыталык көтөрдөр Үөһээ дойдуга Төттөрү көтөн Куугунуу турбуттар үһү. (Ноо!) Онуоха Хаҥкыйар хаалдьыгар диэри Харыады маҥаас аттаах Харыадьылаан Бэргэн Толкуйдана түһэн баран, Үөһээ дойдуга Абааһыттан аҥаардаах Киһи буолуоҕа диэтэхтэрэ, Абааһы айыы буоларым туһунан Дьэ, быһааран кэлиэх тустаахпын диэн, Үҥкүрүс-күөһэлис гынан баран, Кутуругар хоболоох, Моонньугар мойбордоох Аалай мохсоҕол кыыл буолан Үөһээ дойдуга Үлүскэннээх үрдүк маҥан халлаан диэкки Көтөн куйааран тахсыбыта. Ол куйааран тахсан, Үөһээ дойдуга Үрүҥ Айыы Тойон оҕонньорго Тиийэн кэлбитигэр Субу курдук диэн саҥалаах, Сити курдук диэн кэпсэллээх, Оҕонньор буолан Олорбута эбитэ үһү. (Ноо!) (Үрүҥ Айыы Тойон:) «Алаата, алаатыга, оҕолоор! Чэйиҥ, нойоон, Хаҥкыйар хаалдьыгар диэри Харыады маҥаас аттаах Харыадьылаан Бэргэн,	Туда прибыв, ты должен с ними поговорить, сказали. Предназначенную тебе достойную женщину вписав в письмена, тебя они ожидают, нойоон, сказали. Пусть быстрее прибудет, сказали», — это проговорив, три стерха в Верхний мир полетели обратно, говорят, только крылья их засвистели. (Ноо!) Им вслед [глядя], Харыаджылаан Бэргэн, владеющий черным конем с белою головой до изгиба шеи, поразмыслив, решил: «В Верхнем мире обо мне: "Этот человек наполовину абаасы", — думают ведь; абаасы я или айыы — это наконец-то узнав, должен вернуться». Кувыркнулся-перевернулся — с белой каймой на хвосте, с белым опереньем на шее алым соколом обернулся, в Верхний мир, к высокому грозному белому небу стремительно полетел. Стремительно так долетев, в Верхнем мире перед старцем Юрюнгом Айыы Тойоном он очутился, тот старец вот такими словами вот такими речами встретил его, оказывается, говорят. (Ноо!) (Юрюнг Айыы Тойон:) «Алаата, алаатыга, ребятушки, Ну-ка, нойоон Харыаджылаан Бэргэн, владеющий черным конем с белою головой до изгиба шеи,
Тускулаах бэйэҕэр Дуолан күдэҥнэр Тосхоллоох дуолан кирдьик Дорообобун тута баҕас туруу-уй Нойоон, мин диэтэх киһи Тугуй диэтэргин, Чэйиий, нойоон, Абааһы удаҕана Уот Чолбоодой удаҕан Уола буолаҕын, нойоон, Айан-дьайан үөскэппит Аар тойон аҕаҥ Босхо хара тыаны Моойдоох баһынан куотар Моҕул кугас аттаах Модун Эр Соҕотох диэн Ытык ыал ыччата, Төрүт ыал төрүөҕэ буолар. Нойоон, чэйиий, нойоон, Айыы киһитин быһыытынан Аҕыс аркыамалаах кинигэҕэ Анньан олоробун, нойоон. Айыы Аархан Тойон оҕонньор (аҕалаах) Айыы Сарыадыман Хотун эмээхсин ийэлээх Кыыс Сарыадыман Куо диэн баар, нойоо-он. Үрдүк ааттаах, Үтүө сурахтаах дьахтар киһини Эйиэхэ анаан олоробун. Наай диэн төлө туттар буолаайаҕын», — Дии олорбута. (Ноо!) Оҕонньор киһи Кырдьаҕас ыт баттатан эрэрин курдук Ыллаан кэбиспитин Кэлин өттүгэр, Биһиги киһибит буоллаҕына, Субу курдук диэн кэпсэллээх, Сити курдук диэн тойуктаах Буола турбута үһү, Уун утары көрөн туран, Барыыстааҕынан батары көрөн туран, Соргулааҕынан тобулу көрөн туран, Тойуктаах-ырыалаах буола турбут. (Ноо!) (Харыадьылаан Бэргэн:)	к тебе, счастливому, к твоей могучей тени обращаюсь от всего сердца, приветствие мое прими! Нойоон, если "кто я такой?" — о себе спросишь, [отвечу:] ну-ка, нойоон, ты шаманки-абаасы, шаманки Уот Чолбоодой родной сын, нойоон. Сотворивший-породивший тебя почтенный отец твой — Могучий Эр Соготох, владеющий темно-рыжим конем с гривастою головой выше темного леса-колка, уважаемых родителей сын, почтенных людей потомок. Нойоон, ну-ка, нойоон, за человека-айыы тебя считая, в толстую архивную книгу тебя включив, я сижу тебя поджидаю, нойоон. Старца Айыы Дархана Тойона отцом имеющую, старуху Айыы Сарыадыман Хотун матерью имеющую, Кыыс Сарыадыман Куо, вот эту с высоким именем прославленную женщину я для тебя предназначил, нойоо-он. Смотри, не упусти свою судьбу», — так он сказал. (Ноо!) Когда почтенный старец, подобно старой собаке, во сне скулящей, тойук свой протяжно пропел, после этого наш человек-то вот такими словами, вот такими речами отвечал, говорят. На старца в упор глядя, взглядом в него впиваясь, с любопытством его разглядывая, песню в ответ пропел. (Ноо!) (Харыаджылаан Бэргэн:)