Модун Эр Соҕотох - стр.033

Бэйэлээтэр бэйэм Сүрэҕим чопчутун, Быарым тулаайаҕын Айахпар аһаталларын билбэккэбин, Көрөр хараҕым сабылламмын, Истэр кулгааҕым бүөлэнэммин, Оҕобунан аһылыктаммыт абабы-ын Көрүҥүтүүй! Чэй эрэ, нойоон Харыадьылаан Бэргэн, Эн диэтэх киһи, Орто дойду диэкки буолаҥҥын, Ийэбит ууһун Иҥнэри баттаан эрэҕи-ин, Төрөтөр оҕоҥ, Уол оҕоҥ Оноҕоһунан оонньуурун саҕана, Кыыс оҕоҥ Кыптыыйынан кырпалыы Оонньуурун саҕана Хара хапсыыр буоламмын, Сэргэҥ төрдүгэр хатанаммын, Хара хапсыыр буолан, Үс үйэ тухары Өнүппэтим буолуо, нойоон», — дии сыппыта. (Ноо!) Биһиги киһибит Үчүгэйи эттиҥ диэн үөрбэтэҕэ, Куһаҕаны эттиҥ диэн хомойботоҕо. Сэттэ былас сыһыахтаах Тэмэликээн Куо барахсаны Ньылбы тутан ылбыттара даҕаны, Аҕаларыгар, Эр Соҕотох дойдута Субу туһунан буолуо диэбиттэрэ даҕаны, Аттарын мииннилэр даҕаны, Бу дойдуга айаннаан-сэмэлээн, Алгыстаах алҕаабытын курдук, Тойуктаах туойбутун курдук, Адаҕыйбыт аан дойдуларыгар, Торулуйбут туруу дойдуларыгар Айаннаан-сэмэлээн кэлбиттэр эбит. (Ноо!) Онно бэйэлэрин	Когда собственного из собственных, средоточие моего сердца, придаток моей печени, в пасть мне сунули, смотрящие глаза мои — закрыло ведь, слышащие уши мои — заложило ведь, родное дитя, не узнав, проглотил, о горе мое, поглядите-ка! Ну-ка, нойоон Харыаджылаан Бэргэн, хоть ты такой молодец, на сторону Среднего мира став, материнский наш род* на погибель ведь обрекаешь, в будущем, когда рожденным тобою детям: сыну твоему стрелами забавляться время придет, дочери твоей ножницами бойко резать-играть время наступит, — я, черной весенней стужей оборотясь, у подножья коновязи твоей схоронюсь, черной весенней стужей морозя, на три века потомкам твоим житья не дам, нойоон", — сказал. (Ноо!) Наш человек, хорошим словам не обрадовавшись, на худые слова не обидевшись, с семисаженной косой Тэмэликээн Куо-красавицу проворно схватив, к родителю своему [отправился]. "Родина Эр Соготоха вот там, мол", — решив, [вместе с братом] на коней своих сели, в ту страну доехали-добрались, будто кто их алгысом благословлял, будто кто их тойуком сопровождал — в благословенном своем краю, в благодатной своей стране благополучно очутились, оказывается. (Ноо!) А там
Аймах уруулара, Аан дойдулара Уруккуттан даҕаны Билэн олороллор эбит, Бэлэмнээн олороллор эбит. Киҥкир хара тыа курдук Киэҥ урууларын мунньаннар, Баай хара тыа курдук Бар дьоннорун мунньаннар, Үс чулуу бухатыыраттар Баар сирдэригэр, Ол аайы баҕас Үөһээттэн үөрбэ буолан Туспэт буолуохтаахтар, Алларааттан атара буолан, Күөрэйбэт буолуохтаахтар, Орто дойдуттан Будьур сүүстээхтэр, Буулаҕа моойдоохтор Буулаабат буолуохтаахтар диэннэр, Эрдэттэн тэрийэн олороннор, Үс бухатыыр киһини Көрсө биэрэннэр, Аймах уруулара, Аан дойдулара Субу курдук Айхаллыы-уруйдуу Тоһуйбуттар эбит. (Ноо!) Үөрүүлэрэ үрдээн, Уоттара күөдьүйэн, Уордаах мохсоҕолум Отут хонон уоруйан-суоруйан, Уҥуоргу дьоргул хара тыатын Кыайан туттубатах, Урсун дуолай Улуу тумарык Алаас эбэ хотуҥҥа Субу курдук Тиэргэн тэринэннэр Дьиэ туттаннар, Хаҥкыйар хаалдьыгар дылы Харыады маҥаас аттаах Харыадьылаан Бэргэн, Күн-халлаан анныгар	родня и сородичи, страна родимая давным-давно уже знали, оказывается, что они едут, подготовились к встрече, оказывается. Словно деревья в дремучем лесу, многочисленные родственники, собравшись, словно деревья в густом лесу, сородичи все, собравшись, [думая:] "На это место, где три отменных богатыря живут, вот теперь-то сверху, копьем обернувшись, на нас никто не обрушится, снизу, острогой оборотясь, на нас никто не нагрянет, из Среднего мира крутолобые, с могучими шеями напасть не посмеют, мол", — заранее приготовились, тех трех богатырей торжественно встретили, родня и сородичи, страна их родимая приветствиями-восхвалениями — вот так встретили их, оказывается. (Ноо!) Радость их приумножилась, ярко их очаг разгорелся, на таком, что и грозный сокол, летя изо всех сил, за тридцать дней окраинных высоких темных его лесов достичь не сможет, на неохватно просторном, на необъятно великом почтенном алаасе вот так подворье свое устроили, дом себе возвели; Харыаджылаан Бэргэн, владеющий черным конем с белою головой до изгиба шеи, Кёмюс Кыырыктай-богатырь,
Көтөн-мөҥөн үөскээбит Көҕөччөр борон аттаах Көмүс Кыырыктай бухатыыр, Босхо хара тыаны Моойдоох баһынан куотар Моҕул кугас аттаах Модун Эр Соҕотох буоланнар, Аарыма дойду Атыырдара буоланнар, Улуу дойду Буойуттара буоланнар, Үөһээттэн үргүөр Үргүйүөн иннигэр Үтүө ааттарыттан куттананнар, Алларааттан аргыар Аргыйыан иннигэр Ааттаах ааттарыттан чаҕыйаннар, Орто дойдуттан Будьур сүүстээхтэр, Буулаҕа моойдоохтор Бурууһуохтарын иннигэр Кинилэр үтүө ааттарыттан, Үрдүк сурахтарыттан куттанан, Ырааҕынан тумнан ааһар Дойдулара буолан биэрэр. (Ноо!) Бу курдук Үөһээттэн үргүөр үргүйдэҕинэ, Үтүлүктэринэн бүөлүү анньаннар, Алларааттан аргыар аргыйдаҕына, Атахтарынан саба үктээннэр, Орто дойдуларын Будьур сүүстээхтэр, Буулаҕа моойдоохтор Буулуур күннэригэр Аарайар санныларынан хаххалааннар, Аан дойдуларын, Аймах урууларын Атаҕастыыр киһи көстүбэккэ, Өр бириэмэлэргэ Үчүгэйкээн баҕайытык Олорбуттара эбитэ үһү. (Ноо!) Ити кэнниттэн Аҕыс үрэх баһын арҕараннар,	владеющий темно-серым конем, под солнечным небом привольно-беспечно выросшим, Могучий Эр Соготох, владеющий темно-рыжим конем с гривастою головой выше темного леса-колка, — все необъятной страны первейшими стали, великой страны воинами-защитниками стали; сверху подуть сквозняком хоть и хотели бы — да имен их доблестных устрашались, снизу повеять холодом хоть и хотели бы — да имен их прославленных остерегались, из Среднего мира крутолобые, с крепкими шеями нагрянуть хоть и хотели бы — да грозных имен их, высокой славы их испугавшись, окольными путями обходить стали — такой их страна стала. (Ноо!) Вот так: если сверху сквозняк подует — рукавицами дыру заткнут, если снизу холод повеет — ногами дыру закроют, если из Среднего мира крутолобые, с крепкими шеями наседать станут — широкими спинами загородят, потому-то страну их, родню и сородичей никто обижать не смел, долгие времена благоденствуя, хорошо жили они, говорят. (Ноо!) После этого по верховьям восьми рек расселяясь,