Модун Эр Соҕотох - стр.012

Түүрэ кэлгиллэн, Ытыы-соҥуу, ыллыы-туойа сытарын, Ону ылан Ат сылгытыгар Мэҥэстэн кэбиспитэ даҕаны, Адаҕыйбыт аан дойдутугар, Торолуйбут туруу дойдутугар Айыытын сиригэр Айаннаан кэлбитэ эбитэ үһү. (Ноо!) Ол курдук Адаҕыйбыт аан дойдуларыгар, Торолуйбут туруу дойдуларыгар Арҕаа өттүн Эргитэ көрөн кээспитим; Араҕас сылгым Арҕаһын түүтүн Адаарыччы туппут курдук, Ардай хара тыалаах, Соҕуруу өттүн Эргитэ көрөн кээспитим: Сур сылгым Сургунньаҕын түүтүн Субуруччу туппут курдук, Суһал хара тыалаах Илин өттүн Эргитэ көрөн кээспитим: Эрдэҕэс көтөрүм Түөһүн түүтүн Кэккэлэччи туппут курдук Эрис хара тыалаах; Хоту өттүн Эргитэ көрөн кээспитим: Куба көтөрүм Хотоҕойун түүтүн Холбуу туппут курдук, Хохудал хара тыалаах; Уордаах мохсоҕолум Отут хонон Уоруйан-туоруйан Уҥуоргу дьоргул хара тыатын Кыайан туттубатах, Урсун дуолай, улуу тумарык Алаас эбэ хотуҥҥа Айыы Дьаҥсаар Тойон оҕонньорго,	туго скрученная, стеная-плача, причитая-рыдая, лежала, поднял, на коня позади себя посадил, в изначальную страну, где родился, в родной край, где возмужал, в страну племен айыы прибыл, оказывается. (Ноо!) Вот так — изначальной страны, где он родился, родного края, где он возмужал, западной стороны окрестности оглядев, увидел: будто у рыжей моей лошади гривастую холку взъерошили-вздыбили — черные леса-перелески она имеет; южной стороны окрестности оглядев, увидел: словно пучки волос на хребте бурой моей лошади один за другим разложили — колки темных лесов она имеет; восточной стороны окрестности оглядев, увидел: словно грудное оперение глухариной самки моей на ряды разделили — густые черные леса она имеет; северной стороны окрестности оглядев, увидел: будто у лебедя-птипы моей маховые перья в пучок собрали — гладкоствольные черные леса она имеет; [такого], что грозный сокол мой за тридцать дней, летя изо всех сил, окраинного высокого темного леса достичь не может, необъятно-необозримо просторного великого алааса достигли, к старику Айыы Джангсаару Тойону,
Айыына Сиэр Хотун эмээхсиҥҥэ, Айаннаан тиийэн кэлбиттэрэ эбитэ үһү. (Ноо!) Кинилэр даҕаны эрдэттэн Билэн олорбут курдук, Эр Соҕотох ол курдук Айаннаан кэлиэҕэ диэннэр. Биһиги кыыспытын Илдьэ кэлэрэ буолуо диэбит курдук Оҥостунан-туттунан Олорбуттара эбитэ үһү. Бу олороннор Адаҕыйбыт аан дойдуларыгар, Торолуйбут туруу дойдутугар Бар дьоннорун Кыамматтарын-кырдьаҕастарын Отут оҕуһунан Суксурҕанынан тартараннар, Ыраахтан-чугастан Барабаанынан тартараннар, Ол курдук Киҥкир хара тыа курдук Киэҥ урууларын ыҥыраннар, Баай хара тыа курдук Бар дьоннорун хомуйаннар, Үөрүү-көтүү оҥорбуттар эбит. (Ноо!) Бу үөрүү-көтүү оҥороннор, Арҕаһыттан тэһииннээх Аан ийэ дойдубутун Көмүскүүр ыччаттаннахпыт диэннэр, Алларааттан аргыар аргыйдаҕына, Атаҕынан саба үктүөҕэ диэннэр, Орто дойдуттан Будьур сүүстээхтэр, Буулаҕа моойдоохтор Буулуур күннэригэр Көхсүнэн да бүөлүөҕэ диэннэр, Үөһээ дойдуттан Үөрбэ буолан түстэхтэринэ, Үтүлүгүнэн даҕаны бүөлүү анньыаҕа, Күн айыы дьонун Көмүскүүр киһилэннэхпит диэннэр, Бар дьонноро үөрэн-көтөн	к старухе Айыына Сиэр Хотун приехали, говорят. (Ноо!) А те же, будто заранее зная о том, что Эр Соготох вот так приехать к ним должен, мол, что дочь их с собой привезти должен, мол, приготовившись-подготовившись, жили, оказывается. Так живя, в их изначальной стране, где родились, в их родном краю, где возмужали, весь свой народ [позвав], немощных и престарелых на тридцати быках, запряженных в [сани] ползучие, привезя, дальних и ближних барабанным боем созвав, вот столько: словно деревья в дремучем лесу, многочисленных родственников собрав, словно деревья в густом лесу, всех сородичей собрав, — веселый пир устроили они, оказывается. (Ноо!) Веселый пир устроили, [говоря]: "С поводьями за плечами изначальная мать-страна достойного защитника обрела, мол; если из [пасти] Нижнего мира сквозняком потянет — он подошвой ее прикроет, мол; если Среднего мира крутолобые, с крепкими шеями силачи досаждать станут — он спиной [от них] заслонит, мол; если Верхнего мира [оборотни], острогой оборотясь, низринутся — рукавицей своей [проход им] заткнет, мол". Все люди солнечной земли — защитника обрели, мол, — радоваться-ликовать стали.
Бу дойдуга Ыллам өттө Ыллаан дьиэрэппит, Хомоҕой өттө Хомустаан дьырылаппыт, Бөҕө өттө Бүүрүктэһэн тустубуттар, Ол курдук Көйүү кымыһынан Күөмэйдэрин оҥостубуттар, Үөрэн-көтөннөр, Аан дойдуларын айхаллааннар, Улуу бухатыырдарын уруйдааннар, Субу курдук Тоҕус тутум сыһыахтаах Туналыкаан Куо Эр Соҕотох буоланнар Өр бириэмэҕэ Үчүгэйкээн баҕайтык Олорбуттар эбит. (Ноо!) Үтүө аатыттан куттананнар, Үөһэ дойдуттан Үргүөр үргүйбэккэ, Албан аатыттан дьулайаннар, Орто дойдуттан Будьур сүүстээхтэр, Буулаҕа моойдоохтор Буулаабаккалар, Аллараа дойдуттан Атара буолан күөрэйбэккэлэр, Субу курдук олорбуттар эбит. (Ноо!) Ол олорон эрэн Эр Соҕотох бухатыыр Аҕыс үрэх баһын арҕаран, Тоҕус үрэх баһын орҕорон, Айалаан-аһаан, Бултаан-алтаан Сылдьар идэлэммит эбит. Хаан сүөл баайы ханыылаан, Сыһыыга баппат Сырпай сиэллээҕи мунньан, Атырдьах муостаах,	На этой земле самый смелый звонко запел, самый умелый звучно заиграл на хомусе, сильные, за пояса схватившись, стали бороться; вот так: крепким кумысом горло прочищая, ликуя-радуясь, — изначальную страну свою восхваляли, великого богатыря своего славили. Вот так с косою в девять корхов Туналыкаан Куо-красавица и Эр Соготох на долгие времена очень хорошо зажили, оказывается. (Ноо!) Славы его страшась, из Верхнего мира сквозняк напускать не смели, грозной славы его опасаясь, Среднего мира крутолобые, с крепкими шеями силачи не досаждали, из Нижнего мира, острогой оборотясь, не высовывались — вот так жили, оказывается. (Ноо!) Так живя, богатырь Эр Соготох, верховья восьми рек обходя, верховья девяти рек обшаривая, самострелами [дичь] добывать, охотиться-промышлять заимел привычку, оказывается. Обильное богатство накапливая, в поля не вмещающиеся табуны долгогривых собрали, круторогих,