Үрүҥ ас (үүт ас) — молочные продукты (национальное блюдо народа саха)
Материал из Саха Тыла
(Различия между версиями)
Keremes (обсуждение | вклад) |
Keremes (обсуждение | вклад) |
||
| Строка 3: | Строка 3: | ||
:'''Чөчөгөй''' (''омуһахха турбут ыаммытынан үүт саамай хойуу үрүт'' | :'''Чөчөгөй''' (''омуһахха турбут ыаммытынан үүт саамай хойуу үрүт'' | ||
''сүөгэйэ'') — верхний слой отстоявшегося в погребе парного молока. | ''сүөгэйэ'') — верхний слой отстоявшегося в погребе парного молока. | ||
| − | :'''Дагда сүөгэйэ''' (''холбуйан ылыллыбыт чөчөгөй аннынааҕы убаҕас | + | :'''Дагда сүөгэйэ''' (''холбуйан ылыллыбыт чөчөгөй аннынааҕы убаҕас'' |
| − | сүөгэй'') — жидкие сливки. | + | ''сүөгэй'') — жидкие сливки. |
| − | :'''Сиикэй арыы''' — нетопленое масло (сливочное масло). | + | :'''Сиикэй арыы''' — нетопленое масло (''сливочное масло''). |
:'''Дьэҥкир арыы''' (''оргутуллубут арыы'') — топленое масло. | :'''Дьэҥкир арыы''' (''оргутуллубут арыы'') — топленое масло. | ||
:'''Арыы уута''' (''оргутуллубут арыы аннынааҕы убаҕаһа'') — пахта. | :'''Арыы уута''' (''оргутуллубут арыы аннынааҕы убаҕаһа'') — пахта. | ||
:'''Суорат''' (''оргутуллубут, аһытыллыбыт үүт'') — заквашенное молоко. | :'''Суорат''' (''оргутуллубут, аһытыллыбыт үүт'') — заквашенное молоко. | ||
| − | :'''Тар''' (''сайын устата омуһахха, уһаакка туран аһыйбыт уонна | + | :'''Тар''' (''сайын устата омуһахха, уһаакка туран аһыйбыт уонна'' |
| − | тоҥоруллубут үүт, суорат. Кыһын сииллэр. Арыт балык, сүөһү сымнаҕас | + | ''тоҥоруллубут үүт, суорат. Кыһын сииллэр. Арыт балык, сүөһү сымнаҕас'' |
| − | көмүрүөлээх уҥуоҕун, өҥүргэһин угаллар. Уҥуох сымнаан тары кытта | + | ''көмүрүөлээх уҥуоҕун, өҥүргэһин угаллар. Уҥуох сымнаан тары кытта'' |
| − | сиэнэр'') — тар (''замороженная простокваша''). | + | ''сиэнэр'') — тар (''замороженная простокваша''). |
:'''Дагда''' (''күөрчэх — ытыгынан ытыйан хойуннарыллыбыт сүөгэй'') — | :'''Дагда''' (''күөрчэх — ытыгынан ытыйан хойуннарыллыбыт сүөгэй'') — | ||
сбитые сливки. | сбитые сливки. | ||
| Строка 20: | Строка 20: | ||
:'''Бутугас''' (''кыра бурдугу кутан оргутуллубут убаҕас суорат'') — | :'''Бутугас''' (''кыра бурдугу кутан оргутуллубут убаҕас суорат'') — | ||
бутугас (''кипяченый жидкий сорат с мукой''). | бутугас (''кипяченый жидкий сорат с мукой''). | ||
| − | :'''Чохоон''' (''оргутуллубут сойбут үүт сиикэй арыыны кытта холбуу | + | :'''Чохоон''' (''оргутуллубут сойбут үүт сиикэй арыыны кытта холбуу'' |
| − | ытыллыбыта. Тоҥнуу сиэнэр'') — чохон (сливочное масло, сбитое с теплым | + | ''ытыллыбыта. Тоҥнуу сиэнэр'') — чохон (''сливочное масло, сбитое с теплым'' |
| − | молоком, едят в застывшем виде). | + | ''молоком, едят в застывшем виде''). |
| − | :'''Көбүөр''' (''чохооҥҥо кыра гына тоһутталаммыт лэппиэскэни булкуйаллар. | + | :'''Көбүөр''' (''чохооҥҥо кыра гына тоһутталаммыт лэппиэскэни булкуйаллар.'' |
| − | Тоҥорботтор'') — тот же чохон, в который опускают мелкие кусочки лепешки, | + | ''Тоҥорботтор'') — тот же чохон, в который опускают мелкие кусочки лепешки, |
едят в свежем виде. | едят в свежем виде. | ||
| − | :'''Иэдьэгэй''' (''холбуллубут оргутуллубут үүккэ суораты холбуу ытыйыллар. | + | :'''Иэдьэгэй''' (''холбуллубут оргутуллубут үүккэ суораты холбуу ытыйыллар.'' |
| − | Хойдуор диэри сылаас сиргэ туруоран баран, убаҕаһа сиидэлэммит | + | ''Хойдуор диэри сылаас сиргэ туруоран баран, убаҕаһа сиидэлэммит'' |
| − | хойуута'') — творог. | + | ''хойуута'') — творог. |
| − | :'''Иҥиир иэдьэгэй''' (''син иэдъэгэй курдук оҥоруллар. Уратыта улаханнык | + | :'''Иҥиир иэдьэгэй''' (''син иэдъэгэй курдук оҥоруллар. Уратыта улаханнык'' |
| − | аһыталлар. Эрэһиинэ курдук буолар. Хатаран баран сииллэр'') — сильно | + | ''аһыталлар. Эрэһиинэ курдук буолар. Хатаран баран сииллэр'') — сильно |
прокисавшееся молоко, едят в сушеном виде). | прокисавшееся молоко, едят в сушеном виде). | ||
| − | :'''Үүт үрүмэтэ''' (''үүтү дириҥ хобордооххо кутан кыһыл чох үрдүгэр | + | :'''Үүт үрүмэтэ''' (''үүтү дириҥ хобордооххо кутан кыһыл чох үрдүгэр'' |
| − | туруораллар. Үүт бүрүллүбүт араҥатын хастаан ылан, хатаран баран | + | ''туруораллар. Үүт бүрүллүбүт араҥатын хастаан ылан, хатаран баран'' |
| − | сииллэр'') — пенка от теплого молока, едят в холодном виде. | + | ''сииллэр'') — пенка от теплого молока, едят в холодном виде. |
| − | :'''Арыы үрүмэ''' (''куурдуллубут үрүмэни тэлгээн, уулларыллыбыт арыынан | + | :'''Арыы үрүмэ''' (''куурдуллубут үрүмэни тэлгээн, уулларыллыбыт арыынан'' |
| − | сотоллор уонна атын үрүмэни сыһыары уураллар. Үрдүнэн эмиэ арыынан | + | ''сотоллор уонна атын үрүмэни сыһыары уураллар. Үрдүнэн эмиэ арыынан'' |
| − | сотоллор. Ити курдук 10—20 үрүмэни, үрүт үрдүгэр дъаптайан баран, | + | ''сотоллор. Ити курдук 10—20 үрүмэни, үрүт үрдүгэр дъаптайан баран,'' |
| − | кирпииччэҕэ маарыкныыр гына суулууллар. Сойутан баран быһан сииллэр'') — | + | ''кирпииччэҕэ маарыкныыр гына суулууллар. Сойутан баран быһан сииллэр'') — |
| − | смазанные топленым маслом пенки от молока складывают друг на друга. | + | 'смазанные топленым маслом пенки от молока складывают друг на друга. |
Едят в холодном виде. | Едят в холодном виде. | ||
| − | :'''Хобордоох үрүмэтэ''' (''хобордооххо кутуллан, бытааннык уонна күҥкүтэн | + | :'''Хобордоох үрүмэтэ''' (''хобордооххо кутуллан, бытааннык уонна күҥкүтэн'' |
| − | буһарыллыбыт аһыйбатах хойуу сүөгэй'') — густая свежая сметана, медленно | + | ''буһарыллыбыт аһыйбатах хойуу сүөгэй'') — густая свежая сметана, медленно |
кипяченная в сковородке. | кипяченная в сковородке. | ||
[[Категория:Ойуу тылдьыт - Картинный словарь]] | [[Категория:Ойуу тылдьыт - Картинный словарь]] | ||
Версия 00:15, 5 сентября 2008
- Сүөгэй (ыаммыт үүт хойдубут үрдэ) — сливки (верхний слой парного
молока).
- Чөчөгөй (омуһахха турбут ыаммытынан үүт саамай хойуу үрүт
сүөгэйэ) — верхний слой отстоявшегося в погребе парного молока.
- Дагда сүөгэйэ (холбуйан ылыллыбыт чөчөгөй аннынааҕы убаҕас
сүөгэй) — жидкие сливки.
- Сиикэй арыы — нетопленое масло (сливочное масло).
- Дьэҥкир арыы (оргутуллубут арыы) — топленое масло.
- Арыы уута (оргутуллубут арыы аннынааҕы убаҕаһа) — пахта.
- Суорат (оргутуллубут, аһытыллыбыт үүт) — заквашенное молоко.
- Тар (сайын устата омуһахха, уһаакка туран аһыйбыт уонна
тоҥоруллубут үүт, суорат. Кыһын сииллэр. Арыт балык, сүөһү сымнаҕас көмүрүөлээх уҥуоҕун, өҥүргэһин угаллар. Уҥуох сымнаан тары кытта сиэнэр) — тар (замороженная простокваша).
- Дагда (күөрчэх — ытыгынан ытыйан хойуннарыллыбыт сүөгэй) —
сбитые сливки.
- Кымыс (көөнньөрүллэн оҥоһуллубут биэ үүтэ) — кумыс.
- Ымдаан (муустаах убаҕас суорат эбэтэр тар) — напиток из кислого
молока, разбавленного водой со льдом.
- Бутугас (кыра бурдугу кутан оргутуллубут убаҕас суорат) —
бутугас (кипяченый жидкий сорат с мукой).
- Чохоон (оргутуллубут сойбут үүт сиикэй арыыны кытта холбуу
ытыллыбыта. Тоҥнуу сиэнэр) — чохон (сливочное масло, сбитое с теплым молоком, едят в застывшем виде).
- Көбүөр (чохооҥҥо кыра гына тоһутталаммыт лэппиэскэни булкуйаллар.
Тоҥорботтор) — тот же чохон, в который опускают мелкие кусочки лепешки, едят в свежем виде.
- Иэдьэгэй (холбуллубут оргутуллубут үүккэ суораты холбуу ытыйыллар.
Хойдуор диэри сылаас сиргэ туруоран баран, убаҕаһа сиидэлэммит хойуута) — творог.
- Иҥиир иэдьэгэй (син иэдъэгэй курдук оҥоруллар. Уратыта улаханнык
аһыталлар. Эрэһиинэ курдук буолар. Хатаран баран сииллэр) — сильно прокисавшееся молоко, едят в сушеном виде).
- Үүт үрүмэтэ (үүтү дириҥ хобордооххо кутан кыһыл чох үрдүгэр
туруораллар. Үүт бүрүллүбүт араҥатын хастаан ылан, хатаран баран сииллэр) — пенка от теплого молока, едят в холодном виде.
- Арыы үрүмэ (куурдуллубут үрүмэни тэлгээн, уулларыллыбыт арыынан
сотоллор уонна атын үрүмэни сыһыары уураллар. Үрдүнэн эмиэ арыынан сотоллор. Ити курдук 10—20 үрүмэни, үрүт үрдүгэр дъаптайан баран, кирпииччэҕэ маарыкныыр гына суулууллар. Сойутан баран быһан сииллэр) — 'смазанные топленым маслом пенки от молока складывают друг на друга. Едят в холодном виде.
- Хобордоох үрүмэтэ (хобордооххо кутуллан, бытааннык уонна күҥкүтэн
буһарыллыбыт аһыйбатах хойуу сүөгэй) — густая свежая сметана, медленно кипяченная в сковородке.
