Модун Эр Соҕотох - стр.030

(Ноо!) Айаннаан-сэмэлээн кэлбиттэрэ, Улуу дойду суола нэлэһийбитэ, Аан дойду аартыта аһыллыбыта. Айыытын дойдута барахсан, Бэйэтин алааһа Уордаах мохсоҕол Отут хонон Уоруйан-туоруйан, Уҥуоргу дьоргул хара тыатын Кыайан туттарбатах Улуу туйгун алаас эбэ хотуҥҥа Тиийэн кэлбитэ. Ол кэлэн Кэй бараанын, Иэримэ дьиэтин көрбүтэ: Илдьирийбит быһыылаах, Аан дойдута Алдьаммыт быһыылаах. Хаан-сүөл баайа Хампарыйбыт быһыылаах, Туох ааттаах улуу алдьархайа Буолбутай диэн, Өйдөөн-дьүүллээн көрбүтэ: Сэттэ былас сыһыахтаах Тэмэликээн Куо барахсаны Ким уоран-талаан барбытын Хантан даҕаҥы Кыайан быһаарбакка Өрө таҥнары көрө турбута. Хотон кэннин диэккиттэн Симэхсин Эмээхсин Ытаабытынан сүүрэн иһэн, Этэрбэһин быатыттан Иҥнэн охтон сытан, Саманнык диэн саҥалаах, Сити курдук кэпсэллээх Буола сыппыта. (Ноо!) (Симэхсин Эмээхсин:) «Иэдээникпин-куудааныкпын, Эминэ да тугуйбуна, Эркин аннытыттан Иэдээнигэ буолла, Атахпына аннытыттан	(Ноо!) Когда резво, быстро подъехали, великой страны дорога широко распахнулась, изначальной земли путь открылся На ласковую землю племен айыы, на родной его алаас, такой, что и грозный сокол мой за тридцать дней, летя изо всех сил, окраинных высоких темных лесов его достичь не сможет, — на прекрасный алаас-бабушку он прибыл. Прибыв сюда, на широкое подворье свое, на уютную обитель свою посмотрел: все обветшало, кажется, родная страна разорена, кажется, несметное богатство разграблено, кажется. "Что за напасть великая случилась, мол?" — [думая,] внимательно стал всматриваться: с семисаженной косой Тэмэликээн Куо-красавицу кто-то похитил-увел, а куда и кто — определить не мог, то вверх, то вниз глядя, в растерянности стоял. Тут из-за хлева Симэхсин Эмээхсин, с плачем выбежав, в завязках торбазов вдруг запутавшись, упала, и вот такими речами, вот такими словами, лежа, заговорила. (Ноо!) (Симэхсин Эмээхсин:) «Горе-горе мое, да что же это такое! Из под стен напасть нахлынула, из-под ног
Алдьархайбына буолла, Чэйиий, баҕас, били маары, Түүннүүрүгэ төрөөхтөөбүт, Чөҥөчөккө үҥүтэлиир, Дүөдэлэргэ сүрэхтэммит Төбөт Туурай кэлитэлээн, Сэттэ былас сыһыахтардаах Тэмэликээн Куокалланы Уоран-талаан барбытыгар, Көмүһүгэ Кыырыктайыҥ Оҕолоотор оҕобут барыталаан, Үрдүк бөҕөтүн кэмнэтэлээн, Үтүө бөҕөтүн өһөрөөхтөөн, Үрүҥ күнэ өлбөөдүйбүт Үһү баҕас, нойоон. Үтүө тыыныгар да Өрүһүктэ булунуҥ да, Хаарыамына тыыннарыгар Харыһыкта булунуҥ да, Чэйии-ий», — дии сыппыта. (Ноо!) Ол кэнниттэн Босхо хара тыаны Моойдоох баһынан куотар Моҕул кугас аттаах Модун Эр Соҕотох Олох да олоруллуо Суох быһыылаах диэн, Аллараа дойдуга Адьырҕа күүстээхтэрэ Аарыма бэртэрэ Баалларын тухары Ыал буолан, Ыыр үктээн, Оҕо төрөтөн, Иэримэ дьиэни иччилиирбит, Ыччат ууһатарбыт, арааһа, Суох буолсу быһыылаах — диэн толкуйдаммыта. Онон аллараа дойду адьырҕаларын, Улуу бэттэрин түөрэлэрин Суох гыннахпытына эрэ Биирдэ сатаныыһык диэн өйдөөбүтэ. Ол кэнниттэн Кэргэнин ханна гыныан булбакка, Субу курдук	горе нагрянуло, ну-ка, не тот ли это — порождение ночи кромешной, пням поклоняющийся в болоте крещенный, Тёбёт Туурай-головорез, придя, с семисаженной косой Тэмэликээн Куо насильно увез-похитил. Когда Кёмюс Кыырыктай, наше дитя, в погоню пустился, могучая сила его уже убавилась, высокая слава его уже уменьшилась, белое солнце его уже потемнело, — кажется, так говорят, нойоон. Потому для доброй души его спасенье найдите-ка, для драгоценной души его защиту найдите-ка побыстрее!» — так говорила. (Ноо!) После этого Могучий Эр Соготох, владеющий темно-рыжим конем с гривастой головой выше темного леса-колка, решил: мирной жизнью ему не жить! "Пока свирепые силачи, лихие удальцы Нижнего мира живы будут — семью создавать, подворьем обзаводиться, детей рожать, уютного дома хозяином быть, потомство производить, видно, нельзя будет", — подумал. "Поэтому самых свирепых, самых отъявленных злодеев Нижнего мира всех уничтожив, только тогда мирно жить можно", — решил он. После этого, не зная, куда девать жену свою, вот так,
Хайа да диэкки барбакка, Толкуйданан-дуумайданан, Суманна тохтоон тэһийэн турбута. Үөһээ халлаан диэккиттэн Үлүскэннээх үрдүк маҥан халлаан Үрдэ алдьанна быһыылаах, Дьэс алтан күөһү Түҥнэри ууран кээспит курдук Кыһыл эбир түһэн кээспитин Кэлин өттүттэн Түөрт түрүлүөкэлээх Түтүм дьүккүөр холорук Түҥнэри сөрөөн кэллэ, Аҕыс татылҕалаах Ала дьалхаан холорук Таҥнары сатыылаата. Туох бэйэлээх айаннаан Иэримэ дьиэбитин иҥнэрээри, Тобоҕун тобоҕолоору Истэхтэрэ буолуой, — диэн, Отут көстөөх сиринэн Уһуутаан охсуллар Дьэс туруут, уот илбис Сытыы кылыс болотун Утары тоһуйан турбута. (Ноо!) Ол турдаҕына, Үлүскэннээх үрдүк маҥан Халлаан диэккиттэн Аҕыс хааҕыргыыр Хара маҥаас суордар Хааҕырҕаан ааһан иһэллэр эбит. Ол хааҕырҕаан ааһан иһэн иһэннэр, Субу курдук диэн тойуктаах, Сити курдук диэн кэпсэллээх Буола испиттэр эбит. [Кини] алларааттан туран эрэ Истэ турбут. (Ноо!) (Хара суордар:) «Бай, бай, доҕор! Чэйиий! Босхо хара тыаны Моойдоох баһынан куотар Моҕул кугас аттаах	не трогаясь с места, стоял, думая. Когда так стоял, свод необъятного высокого белого неба как будто бы раскололся, [небо] красной рябью покрылось, подобной дну опрокинутого медного котла. После этого со стороны Верхнего неба четырехтревожный внезапный сильный вихрь сверху обрупгился, восьмикратным громом сопутствуемый, черно-белый буйный вихрь низринулся. "Кто же с таким шумом едет родной наш очаг разрушить, остаток жилища, мол, уничтожить?' — так подумав, на триста верст окрест грозно звенящий медно-красный огненно-кровожадный обоюдоострый меч свой навстречу выставив, стал поджидать. (Ноо!) Когда так стоял, увидел: в необъятной выси белых небес восемь кровожадно каркающих белоголовых воронов с криком пролетают, оказывается. С кровожадным карканьем пролетая над ним, вот такую песнь повели, вот такие вести поведали они, оказывается. К этим речам, внизу стоя, он прислушался. (Ноо!) (Черные вороны:) «Бай, бай, дружище! Ну-ка! Могучий Эр Соготох, владеющий темно-рыжим конем с гривастой головой