Модун Эр Соҕотох - стр.026

Хоонньоһон турабын. Аны туран, кинини кытта, Хат дьахтары кытта, Охсуһа турарым, Алыс сааттаах-сууттаах буолууһу, Кырдьык, хаалан көрдүн", — диэбит курдук Чинэс гына түспутэ. (Ноо! Тоҕо бэрдэй!) Чинэс гына түһэн баран, Босхо хара тыаны Моойдоох баһынан куотар Моҕул кугас ат сылгытын Ойутан аҕалан, Хаҥха дьолуо ыҥыырыгар Харалдьыктан көппүт Хара улардааҕар хапсаҕайдык Хатана түспүтэ, Токутар улар курдук Чоноччу олорон кэбистэ. Уохтаах этин сирдьиттэнэн, Сааллар чаҕылҕан аргыстанан, Аллараа дойдуга Буспатах мунду миинин курдук Бутугас-итигэс дойдуларынан, Барбатах балык миинин курдук Бадыа-бүдүө дойдуларынан, Өҕүрүмэр оҕус саҕа Үллэҥнии сүүрбүт үөннээх, Хороҥнуу сүүрбүт хомурдуостаах, Кыймаҥныы сүүрбүт кымырдаҕастаах, Арбайа сүүрбүт абааһылаах, Сүөдэйэ сүүрбүт сөһүөккэлээх, Аҕыс уон аҥаарыйар албастаах, Тоҕус уон куодуйар кубулҕаттаах, Тумуһахтарын туораталаан, Сэттэ дьибилгэттээх Кырыыларын чиэрэстээн, Уот Урбалдьын обургу Олорор сиригэр тиийбитэ. Ол дойдуга тиийэн Тиҥ гына саайбыта, Арай анараа баҕайыта, Тоҕус чоҥ тимир куйахтаах киһи, Утуйан тыылла сытарыгар Эмискэ ойутан тиийэн.	ложе я разделил и теперь с ней, с беременной женщиной, биться-сражаться мне стыдно-позорно будет, и вправду, пусть остается себе", — так подумав, выпрямился-остановился. (Ноо! Как удивительно!) Выпрямившись-остановившись, [Эр Соготох] темно-рыжего коня своего с гривастою головою выше темного леса-колка тут же привел, в крепкое гладкое седло проворней, чем черный глухарь, взлетевший с проталины, ловко вскочил, подобно токующему глухарю, откинув голову, горделиво уселся. Грозными громами ведомый, сверкающей молнией сопровождаемый, в Нижний мир [спустился], по мглистым, туманным краям, подобным недоваренной ухе из гольяна, по сумрачным, мутным странам, подобным ненаваристой ухе, где величиной с быка четырехтравного гады вприскочку носятся, жуки вприпрыжку бегают, муравьи кишмя кишат, бесы беспорядочно мельтешат, домовые, как тени, мелькают, с восемьюдесятью коварными волшебствами, с девяноста злокозненными уловками мысы проехав, с семью колдовствами леса пройдя, [Эр Соготох] в место обитания Уот Урбалджына-чудища приехал. В ту страну приехав, глухо со стуком [обо что-то] ударился — это чудище, в броне из девяти железных закаленных пластин человек, растянувшись, спит-лежит, оказывается. Быстро к нему подскочив, [Эр Соготох]
Тебөтүн уҥуоҕун Тонтуйа оонньуу сылдьыбыта. (Ноо!) Ол тоҥсуйбутугар, Ол обургу, Туох ааттаах бэйэлээх Тоҥсуйар диэн Өрө-таннары көрбүтэ. Сүүһүн ортотугар үөскээбит Дьэс туралба Эт бэргэ хараҕынан Ол-бу диэки көрбүтэ: Хайа саҕаны Халты көрөн кэбиһэр Харалҕан идэлээх киһи эбит. Сыыр саҕаны Сыыһа көрөн кэбиһэр Сыысхаллаах харахтаах киһи эбит. (Ноо!) Таба көрбөккө, ол-бу диэкки Килэбэчитэ сылдьыбыта. Ол сылдьан эрэ(н) Субу курдук диэн саҥалаах, Сити курдук диэн кэпсэллээх, Көрбөккө да турдар, Мэнээгинэн саҥара олорбута. (Ноо!) (Уот Урбалдьын:) «Баа-ай, бай, доҕор! Хайа бэйэлээх дойдум Хараҥа хаайыытыттан Халты туттарбыт Хаарахаан кэлэҥҥин, Туох дойдум Түүнүктээх түрмэтиттэн Төлө туттарбыт Түүлээх уллуҥах, Түүҥҥү сырыылаах Түптүр үлүгэр түөкүнэ-э Кэлэҥҥин, мин бэйэлээх Улуу убаастаах* төбөбүн Умсары уураары Тоҥсуйа оонньуу сылдьаҕы-ын? (Ноо!)	по его черепу стал стучать, забавляясь. (Ноо!) Когда так стучал, чудище то, "что же такое стучит, мол", — думая, вверх-вниз посмотрело. Посередине лба угнездившимся мясисто-красным, как шрам, глазом туда-сюда стал водить: хоть с гору величиной, не замечает — такой косоглазый был человек, оказывается, хоть с горку высотой, мимо глядит, не видит — такой худоглазый был человек, оказывается. (Ноо!) В упор не видя, туда-сюда бессмысленно глазом водит. Так водя, вот такими речами, вот такими словами, хоть и не видя, бесцельно-впустую, заговорил. (Ноо!) (Уот Урбалджын:) "Баа-ай, бай, дружище! Из темной темницы какой же страны чудом выскользнувший негодяй, из затхлой темницы какого же края случайно вырвавшийся с волосатой подошвой [тать], ночной пройдоха, черный варнак, придя, мой достойный высокочтимый череп ничком опрокинуть желая, стучит-забавляется тут? (Ноо!)
Хайа саҕаны Халты көрөр Харалҕан да буолларбын, Сыыр саҕаны Сыыһа көрөр Сыысхаллаах харахтаах да буолларбы-ын. Сурэхпинэн-көхсүбүнэн Сэп гына сэрэйдэхпэнэ, Дьар гына таайдахпына, Босхо хара тыаны Моойдоох баһынан куотар Моҕул кугас аттаах Модун Эр Соҕотох буолуо-уоҥ. Тоҕус былас сыһыахтаах Туналыкаан Куо барахсан Уруккуттан даҕаны Аллараа аҕыс бииһин ууһугар Атаҕа үөрэммит сирэ буолар, Уруккуттан даҕаны Миэхэ аналлааҕы Мээчик гына хапса сылдьаҕыт, Нойоо-он! (Ноо!) Мин бэйэлээҕи Ир суолбун ирдээҥҥин, Тоҥ суолбун тордооҥҥун, Аартык муҥнаан Айаннаан да кэлбитиҥ Баар этэ-э. Албан ааппыттан, Сонун сурахпыттан дьулайбакка Итэҕэс айыыланыах быатыгар тиксибит Урааҥхай буоллаҕыҥ. Чэй эрэ, нойоон, Тонуктаах эрдэххинэ, Дойдугун була охсууй, Силбэһиннээх эрдэххинэ, Сиргин була охсууй, Үтүө тыл минньигэс, Аҕыйах тыл чуолкай диэн Этэллэр этэ, нойоо-он», — дии турбута. (Ноо!) Инньэ дии, дии Хоту-соҕуруу диэкки	Хоть с гору величиной, вкось глядя, не замечаю — такой косоглазый я, [хоть] с горку величиной, мимо глядя, не вижу — такой худоглазый я, но если верно угадываю, если точно предполагаю, сердцем, спиной чую: Могучий Эр Соготох, владеющий темно-рыжим конем с гривастой головой выше темного леса-колка, ты и есть. с девятисаженной косой Туналыкаан Куо-милашке с прежних времен в Нижний мир восьми племен* ходить привычно, с давних времен мою суженую, как мяч, перехватываем, нойоо-он\ (Ноо!) К такому, как я, по теплым следам меня выследив, по остывшим следам меня отыскав, будто дорог больше нет, приехать же тебя угораздило-о! Грозного имени моего, громкой славы моей не убоясь, судьбы своей не устрашась, сюда, ураангхай, ты прибыл. Ну-ка, нойоон, пока кости у тебя целые, в страну свою поскорей путь найди, пока суставы у тебя целые, в край свой дорогу побыстрей отыщи. "Доброе слово — дороже, краткое слово — вернее, мол", — так ведь сказывали, нойоо-он», — говорил. (Ноо!) Так говоря, ни на севере, ни на юге,